Archief BROEKHUIZEN-BROEKHUIZENVORST

Parochie en Kerk te Broekhuizen

​

Er stond hier al een kapel met een doopvont, toen het op 28 juni 1484 een eigen parochie werd met een eigen pastoor op verzoek van de kasteelheer ridder Reiner van Broeckhuysen. Dit had hij als gunst voor bewezen gevechtsdiensten gekregen van de bisschop te Luik en Reiner stelde vooraf dat er 25 gezinnen woonden; wat een minimumvereiste was. Het waren er in werkelijkheid bijna zeker iets minder.
Daarvoor was de kerk te Broekhuizenvorst de kerk van dit dorp. Het was overigens van 1809-1841 weer een kapel onder de kerk van Broekhuizenvorst.
Blijkens opgravingen kort na de oorlog heeft er op deze plek geen voorganger gestaan, maar de kapel bestond wel al langer, zo werd er in 1437 door Johannes van Venlo een klok gemaakt voor de kerk met een opschrift gewijd aan Sint Nicolaas. Kort daarvoor zal het gesticht zijn, mede omdat er geen vroeg-middeleeuwse kloostermoppen zijn gebruikt van 28 centimeter of meer, maar de laat-middeleeuwse bakstenen van 26 centimeter.  Er staat overigens wel een heel oud doopvont in dat vermoedelijk uit de 11e of 12e eeuw dateert, maar bijna zeker van elders afkomstig moet zijn. In 1473 stichtten Reiner en zijn vrouw een altaar voor Onze Lieve Vrouwe, waar per week 3 missen gelezen moesten worden op dinsdag, woensdag en zaterdag. Dit altaar moest toen nog vervaardigd worden. De kapel werd vermeld in zijn zo genaamde "tiendenboek" van 1474. In 1478 werd een altaar voor Sint Petrus in de kapel aangebracht. Om te zorgen dat deze nieuwe pastoor inkomsten kreeg, moest de pastoor van Broekhuizenvorst in 1484 jaarlijks van zijn geschonken grote tiende van de heerlijkheid Ooijen 20 malder rogge gaan afstaan. In 1485 heeft Reinier een perceel grond geschonken aan de zuidkant naast de kerk om in vervolg te dienen als kerkhof. Hij zelf zal ongetwijfeld in de kerk onder het hoogaltaar begraven zijn. Voordien werd de inwoners van Broekhuizen in Broekhuizenvorst begraven. Zijn dochter Walrave van Zuylen van Nyevelt-van Broeckhuysen zorgde ervoor dat in 1511 de kerk van binnen met prachtige afbeeldingen en versieringen werd opgeschilderd. Vermoedelijk is ze ook de schenker van enkele nog bewaarde houten heiligenbeelden en de calvariegroep bij het hoofdaltaar.
In die tijd was de kerk gewijd aan Onze Lieve Vrouw, de Heilige Nicolaas en Anthonius Abt, na circa 1750 alleen nog aan Sint Nicolaas. Deze is de beschermheilige van met name de schippers. Dat is merkwaardig, want pas in 1710 wordt er in Broekhuizen één schipper vermeld (Jean Donée/Donnay) en het dorp had niet echt een havenfunctie.

Het dorp werd door Hollanders beschoten nadat Franse troepen het in 1793 bezet hadden. Een ingeslagen/ingemetselde kanonskogel is nog steeds te zien in de achtermuur van de kerk. Op 8 september 1862 woedde er in de kerk een grote brand, waarbij de banken en de preekstoel in vlammen opgingen. Pastoor Van den Brand was toen hier de pastoor met een passende naam ! Pas in 1886 was de kerk weer gerestaureerd en werd kort daarvoor in 1884 tot rijksmonument verheven. In de kerk lagen eind 19e eeuw nog grafplaten van de families Aerdts en Borret alsmede twee pastoors genaamd Verhyen en Potten.
In 1921 werd het Heilig Hartbeeld op de kruising van de Hoogstraat en Veerweg bij het kerkhof geplaatst, dat er -na een onderbreking- nog staat. De kerk werd op 23 november 1944 door de Duitsers zwaar beschadigd door die op te blazen met dynamiet. In februari 1952 kon het met twee traveeën uitgebreide kerkgebouw weer in gebruik genomen worden. Op de kerk staat een dakruiter sinds 1884, die eerst dicht was en na 1952 open werd uitgevoerd. Van 1945 tot 1952 was de noodkerk gehuisvest in het patronaat, dat ernaast aan de Kerkhofstraat lag. Het kerkhof aan de andere kant (Kerkhofstraat) is na de oorlog ontstaan doordat het huis aan de Veerweg gesloopt werd en parkeerplek werd, de tuin werd toen kerkhof.

U kunt de kerk van binnen in 3D bekijken door op deze link te klikken: Kerk Broekhuizen

De kerkarchieven van de Doop- Trouw- (vanaf 1636) en Overlijdensregisters (vanaf 1651) bevinden zich in het Regionaal Historisch Centrum Limburg te Maastricht, maar zijn ook digitaal beschikbaar op: Genver

​

Lijst van Pastoors te Broekhuizen:

• Rutger 1562

• Wilhelmus Sloetemaecker (bijgenaamd Serrarius) 1614-1622

• Engelbertus van Orsbeck 1636-1642

• Gabriel Knoren 1642-1647

• Cornelius Wanlo 1647-1649

• Joannes Wijnandts 1650-1680

• Joannes Verheijden Janszoon 1681-1722

• Petrus Brughuijs 1723-1765

• Sibertus Potten 1765-1785

• Godefridus Vos 1785-1809

• Joannes Henricus Mathias Hermans 1841-1849

• Arnoldus Arts 1849-1852

• Johannes van den Brand 1852-1884

• Antonius Grubben 1884-1888

• Peter Jan Swillens 1888-1891

• Joannes Ludovicus Peters 1891-1903

• Wilhelmus Mathias Hubertus Joosten 1903-1909

• Andreas Theodorus Hubertus Billekens 1909-1916

• C.L. Jonkers 1916-1919

• J.A.R. Munnecom 1919-1930

• Peter Gerardus van Dooren 1930-1944

• Frans Peeters 1944-1949

• A. Geurts 1949-1953

• Pieter Gerard van Enckevort 1953-1964

• Fr. Janssens (kapelaan) 1964-1966

• C. Janssen (kapelaan) 1966-1969

• J. van Velzen (kapelaan) 1969-1969

• Fr. Bocken (kapelaan) 1969-1974

• P. Geurts 1974-1976

• Mgr. Frans Janssen 1976-1987

• G.M.M. Cuppen 1988-2002

• Administrator mgr. ing. Rob N. Merx waarnemend 2003-2005

• Administrator J.J.P. Peeters waarnemend 2005-2014

• Ruud Verheggen 2015-2019 (vanuit Tienray samen met Broekhuizenvorst etc.)

• Ralf Schreiber 2019-heden (vanuit Tienray samen met Broekhuizenvorst etc.)
  Noot: van 1809-1841 was het geen parochiekerk meer, maar een kapel en had dus geen eigen pastoor.